"طرح مشترک اقدام" که با ایران توسط به اصطلاح ١+٥ ( چین، فرانسه، آلمان، روسیه، انگلستان و ایالات متحده آمریکا ) در ٢٤ نوامبر در ژنو امضا شد دلیلی برای جشن و پایکوبی اعراب شیعه شد و نگرانی شدید اعراب سنی؛ عربستان سعودی وحشت کرد. واکنش عربستان پیامدهای گسترده و غیر قابل پیش بینی داشت.
 جمعیت فرخنده به استقبال مذاکران ایرانی که از ژنو برمیگشتند رفته بودن. |
به عنوان مذاکره کننده ارشد ایران، محمد جواد ظریف با یک قرارداد حدود ٢٣ میلیارد دلاری به ایران بازگشت که شیعیان عرب را با تهران همگام کرد. نخست وزیر عراق, نوری المالکی "پشتیبانی کامل خود را در این مرحله" ابراز کرد. رئيس جمهور سوریه، بشار اسد از این توافق به عنوان "بهترین راه برای تامین صلح و ثبات" استقبال کرد. سخنگوی پارلمان لبنان، نبیه بری آن را "قرارداد قرن" نامید. و حزب الله آنرا "پیروزی برای ایران" خواند.
 سران سوریه که در اینجا خط زده شده اند، معامله ژنو را تحسین کردند. |
در مقایسه، در میان عربی زبانان اهل سنت، واکنش ها از حمایت مودبانه تا خشم، تا احساس خطر بود. شاید مشتاقترین، روزنامه دولتی مصر، الاهرام بود، که آنرا معامله "تاریخی" محسوب کرد. اکثر کشورها سکوت کردند. عربستان سعودی بیشترین نگرانی را بیان کرد. بله، کابینه دولت به طور رسمی اعلام کرد که "اگر حسن نیت وجود دارد، پس از این مورد می تواند یک گام اولیه در جهت رسیدن به یک راه حل جامع برای برنامه هسته ای ایران باشد"، اما میبایست به شک و تردیدی که در چهار کلمه اول است توجه کرد.
اگر آن خفیف ترین پاسخ بود، شاید گشوده ترین نظر از الولید بن طلال ، شاهزاده عربستان سعودی که گاهی اوقات از طرف خانواده سلطنتی غور و بررسی میکند: او ایران را یک "خطر بزرگ" نامید و اشاره کرد که از نظر تاریخی "امپراطوری ایرانی همیشه بر علیه امپراتوری اسلامی عربی، به خصوص سنی ها بوده است. تهدید از ایران است و نه از اسرائیل،" که خود بیانیه ای عمومی پیشگام و یاد آوردنی است.
الولید سپس جزئیات چگونگی اینکه ایرانیان "در بحرین هستند، در عراق هستند، در سوریه هستند، آنها با حزب الله در لبنان و با حماس، که اهل سنت هستند، در غزه هستند." از آنجا که این فهرست نشان می دهد، عربستان سعودی بر خطر عوامل ایران که آنان را محاصره کرده متمرکزند و از پیامدهای غیر هسته ای این طرح های مشترک، بیشتر از پیامد های هسته ایش می هراسند. گرگوری گاوس از دانشگاه ورمانت میگوید که سعودی ها نگران اینند که این پیمان راه را "بدون هرگونه مانع" برای دستیابی ایران به تسلط در منطقه باز میکند. (این در تضاد با موضع اسرائیل و غرب است، که بر خطر هسته ای تمرکز دارند.)
 شاهزاده عربستان الولید بن طلال در تاج و تخت هواپیما خود، زیر آرم شرکت خود نشسته است. |
عبدالله العسکر، رئیس کمیته امور خارجی این پادشاهی که منتخب مجلس الشورا میباشد، به شرح جزئیات میپردازد: او نگران است که "به ایران فضای بیشتر و یا یک دست آزاد در منطقه دادن است. دولت ایران ، ماه پس از ماه ، ثابت کرده است که یک دستور کار زشت در منطقه دارد، و در این زمینه هیچ کس در منطقه خواب راحت نخواهد داشت و میبایست فرض کرد همه چیز هموار به آرامی پیش خواهد رفت....مردم منطقه ...می دانیم که ایران در سیاست بسیاری از کشورها دخالت خواهد کرد."
رسانه های عربستان این روند تجزیه و تحلیل را تاکید کرند. الوطن، روزنامه دولتی، هشدار داد که رژیم ایران "که ریشه حساس خود را به سایر کشورهای منطقه دوانده است، و یا با تمام امکانات لازم تلاش می کند،" که پابند این پیمان نباشد. یکی دیگر از روزنامه ها، الشرق، در مورد ترس و هراس نوشت که "ایران در ازای عملکرد آزاد بیشتر در منطقه، حاضر به دادن امتیازآتی در پرونده هسته ایش شد."
برخی از تحلیلگران، به خصوص در کشورهای کوچکتر خلیج فارس پیشتر رفتند. جابر محمد، یک تحلیلگر بحرینی، پیش بینی کرد که " ایران و غرب در حال حاضر یک توافق در مورد چگونگی تقسیم نفوذ خود در خلیج فارس هستند." روزنامه القدس العربی که متعلق به دولت قطر است نگران "یک اتحاد ایران و امریکا با حمایت روسیه است." شایعات سفر اوباما به تهران فقط این سوء ظن را تایید میکند.
سفیر عربستان سعودی در لندن ، شاهزاده محمد بن نواف بن عبدالعزیز السعود، به آشکارترین نتیجه عمومی رسید و با تهدید اعلام کرد که "ما قصد نداریم وقت تلف کنیم و تهدید شویم و به طور جدی درباره چگونگی دفاع از خود و منطقه مان فکر نکنیم." به راحتی میشود گفت که، این لحن عادی دیپلماتهای عربستان در مورد مسلمانان دیگر نیست.
این لفاظی های غیرعادی به چه منجر میشود؟ جنگجویی ایران و سیاست های طرفدار ایران دولت اوباما، با هم آمیخته اند تا به چندین دهه از اتکای استراتژیک عربستان به واشنگتن پایان دهد و دوره ای را برای آغاز فکر کردن به چگونگی محافظت از خود را آغاز کند. این مهم است، زیرا الولید به درستی می بالد که کشور او رهبر اعراب است که با از قدرت و نفوذ بین المللی، منطقه ای، فرهنگی، و مذهبی برخوردار است. نتایج حاصل از این ثبات قدم جدید - مبارزه با اسلامگرایان دیگر, هم پیمانی بی سر و صدا با اسرائیل، شاید دستیابی به سلاح های هسته ای ساخت پاکستان، و حتی ارتباط با تهران - علائم فروپاشی سیاست خارجی باراک اوباما است.
