نا آرامی های اخیر خیابان های استانبول و حدود ٦٥ شهرستان ترکیه را چگونه میتوان تفسیر کرد؟ خصوصا، آیا با قیام های عربی که در طول دو سال و نیم گذشته در تونس، لیبی، مصر، سوریه، یمن و بحرین رخ داده، قابل مقایسه است؟
 سلطان رجت طیب اردوغان ترکها از تصویر اردوغان به عنوان یک حاکم عثمانی لذت میبرند. |
این شورش فرآورده یک خلاء نیست. من پاییز گذشته به استانبول سفر کردم و آن موقع واضح بود که تمایلات دیکتاتوری نخست وزیر رجب طیب اردوغان ترک ها را بیشتر از آرمان های اسلامی او نگران کرده است. در تمام طول سفرم، بدون وقفه در مورد او که "مست قدرت،" "خلیفه غیررسمی" و "مهندس ارشد اجتماعی منتخب ترکیه" میشنیدم.
ترکها یک لیست طولانی از نشانه های استبدادی دهه حاکمیت حزب عدالت و توسعه اردوغان را تشریح کردند: موقوف سازی نقد سیاسی، سرمایهداری رفاقتی و پارتی بازی، دستکاری قوه قضائیه، زندان ناعادلانه، دادگاه های نمایشی و بی اعتنایی به تفکیک قوا. بویژه، آنها دلخوریشان به اردوغان، که به دنبال تحمیل سلیقه های شخصی خود به کشور را بروشنی ابراز کردند.
این تظاهرات از روز جمعه در اعتراض به این اقدامات و مسائل بیشتری بوده است. آنچه به عنوان یک اختلاف محلی در مورد از بین بردن یک پارک کوچک در میدان تقسیم در قلب استانبول مدرن آغاز شد، به سرعت به شکل یک بیانیه ملی مقاومت افزایش یافته است.
اردوغان معمر قذافی و یا بشار اسد نیست، و او عام تظاهرات کنندگان مسالمت آمیز را بقتل نخواهد رساند، اما گزارشها از مجروحیت ٢٣٠٠ نفر حاکیست و به گفته سازمان عفو بین المللی دو نفر بدست پلیس های خشونت آمیز کشته شده اند. علاوه بر این، نخست وزیر واکنش نشان داد، و نه فقط اصرار بر طرح اصلی خود برای پارک را اعلام کرد، بلکه اظهار داشت که او می تواند هر کاری که میخواهد، انجام خواهد داد.
به نقل از روزنامه حریت دیلی نیوز: "اردوغان گفت که برای میدان تقسیم یک مسجد در نظر گرفته شده است. اردوغان اضافه کرد که او احتیاجی به اجازه رهبر مخالفان اصلی یا 'چند غارتگر' برای پروژه اش ندارد و اشاره کرد که آنانی که برای حزب عدالت و توسعه رای داده اند این اجازه را پیش از این به او داده اند."
به عبارت دیگر، اردوغان میگوید که با رای به حزب عدالت و توسعه، ترک ها به او اختیار این را داده اند که او هر کاری که میخواهد بکند. او منتخب است، پادشاهی که به هیچکس پاسخگو نیست. خوب پس معترضین و سرمایه گذاران مشتاق خارجی در این مورد انتقاداتی دارند که رشد چین-مانند اقتصادی کشور را در معرض خطر میگذارد.
 طرفداران رقیب سرسخت فوتبال دست بکار غیر قابل تصور زدند و بر علیه نیروهای علیه اردوغان به هم پیوستند. |
و اما در مورد سوریه، پس از نزدیک به ده سال فریفته در قدرت، اردوغان اولین اشتباه بزرگ خود را با درگیر کردن شدید ترکیه در جنگ داخلی سوریه مرتکب شد. او به بشار اسد، دیکتاتور سوریه و دوست سابق، که مشاوره )موثر( او را در مورد اصلاحات نادیده گرفت زخم زبان زد. اردوغان که به هیچ عنوان از ملامت شدن خوشش نمیاید، به حالت بسیار احساساتی با ماجرا مواجه شد و با میزبانی شورشیان، تأمین سازی و مسلح کردن آنها و تلاش برای هدایت آنها کشور را به جنگ داخلی دچار کرد.
از دیدگاه ترکیه نتایج نزدیک به مثبت بوده است. این کشور خصومتهای جدیدی را با مسکو، تهران و بغداد تجربه کرده است، و هر دو مسیر تجارت زمینی به خلیج فارس و تجارت با سوریه، مزه تروریسم در خاک ترکیه (در ریحانلی) را چشیده - شاید شوم ترین - شاهد افزایش تنش های بین دولت تند سنی آن و جمعیت مرتد مسلمان این کشور است.
خوشبختانه بخاطر جدال داخل سوریه، ترکیه موقعیت مطلوب قدرت و محبوبیتش را از دست داده است -سیاست "هیچ مسئله با همسایگان" دستاوردهای واقعی را به ارمغان آورد - به نفع حس آنکه توسط دشمنان احاطه شده است. اگر اوباما یک زمانی به "روابط کاری نزدیک" خود با اردوغان میبالید، جلسه ماه گذشته کاخ سفید بین این دو نه کشش شخصی بخصوصی و نه نتایج عملی روبرویی با سوریه، که اردوغان میطلبید را بدست آورد.
به طور خلاصه، به نظر می رسد که یک دهه آرام انتخاباتی، ثبات سیاسی و سرمایه گذاری خارجی فراوان متوقف شده و دوران جدید سخت تری برای دولت حزب عدالت و توسعه آغاز شده است. احزاب مخالف رو بزوال ممکن است نفس تازه ای بگیرند. جناح ضد جنگ ممکن است تقویت شود. سکولارها میتوانند از ناخشنودی گسترده بر علیه رژیم برای شتاباندن شهروندان به پرهیزکاری )اسلامی( بهره برداری کنند.
این خبر بسیار خوبی است. زیرا ترکیه زیر دست حزب عدالت و توسعه به سوی خطائی رفته است. هرچند یک دموکراسی، دولت حزب عدالت و توسعه از هر دولت دیگری در جهان بیشترین روزنامه نگاران را زندانی کرده است. هرچند سکولار، اما با شتاب آرایه ای از مقررات اسلامی را تحمیل کرده، از جمله محدودیت فشرده هفته گذشته بر الکل و هشدار در مورد ابراز محبت در ملاء عام.
 پلیس اردوغان در حال ضرب و شتم معترضین مسالمت آمیز. |
اگر چه یکی از اعضای سازمان پیمان آتلانتیک شمالی، ترکیه در سال ٢٠١٠ در یک تمرین هوایی مشترک با چین شرکت کرد. اگر چه متقاضی به اتحادیه اروپا، آن با سازمان همکاری شانگهای، که در سال ١٩٩٦ توسط رهبران روسیه و چین به عنوان یک گروه ضد ناتو تاسیس شد لاس میزند. اگر چه ظاهرا متحد آمریکاست، ترکیه اسرائیل را تحقیر کرده، به صهیونیسم تهمت "جنایت علیه بشریت" را زده و سازمان تروریستی حماس را تحسین کرده است.
خوشبختانه این تظاهرات، امید تازه ای به روند ترکیه میبخشد که از مسیر استبداد، اسلام گرایی و روابط خارجی فزاینده یاغیانه، اجتناب کند. ممکن است میراث طرفداری از سکولاریسم، دموکراسی و غرب دوست آن را می توان دوباره زنده کرد.
